Narrated 'Amr b. Shu'aib:

On his father's authority said that his grandfather reported the Prophet (ﷺ) said: A believer will not be killed for an infidel. If anyone kills a man deliberately, he is to be handed over to the relatives of the one who has been killed. If they wish, they may kill, but if they wish, they may accept blood-wit

(4506) Amr b. Şuayb, babası vasıtasıyla, dedesinden, o da Rasûlulah (s.a.v) den, şöyle
buyurduğunu rivayet etmiştir:

"Bir rnü'min, kâfire karşılık öldürülmez. Kim bir mü'mini teammüden öldürürse,
maktulün velîsine teslim edilir. Onlar isterlerse katili öldürürler, isterlerse diyet
[391

alırlar."
Açıklama

Bu hadis, Sünen-i Ebû Davud'un Lü'lûî rivayetinde yoktur BunUj Jbnu'l-Arabi ve İbn
Dâse rivayet etmişlerdir.

Hadis~i Şerif iki temel noktaya ışık tutmaktadır. Bunlar:

a- Bundan önceki hadislerde de olduğu gibi, kısas veya diyet konusunda maktulün
velisinin muhayyer olması meselesi,

b- Bir kâfiri öldüren, bir müslümanm kısas yoluyla Öldürülüp, öldürü-lemeyeceği
meselesi,

Şimdi bu iki konuya kısaca göz atalım:

a) Daha Önce de belirtildiği üzere, cumhura göre, diyet veya kısastan birisini tercih
konusunda muhayyerlik, maktulün velisine aittir. Ancak Imam-ı Azam Ebû Hanîfe ve
İmam Mâlike göre muhayyerlik katile aittir.

Hadis şerhlerinde de, İmâm-ı Azam'in görüşü böyle verilmekle beraber, Hanefi fıkıh
kitaplarındaki ifadeler biraz daha farklıdır. Meselâ, Hi-dâye'de; anıdan öldürmenin
cezasının kısas olduğu belirtildikten sonra "... ancak veliler affederler veya sulh
yaparlarsa müstesna. Çünkü o, onların hakkıdır. Sonra o (kısas) vacib-i aynidir.
Velinin, katilin rızâsı olmadan diyet almaya hakkı yoktur. Bu, İmam Şâfıînin iki

140]

görüşünden biridir." denilmektedir.

Görüldüğü gibi bu ifadeler, kısas veya diyet isteme hakkının katile ait olduğunu değil,
maktulün velilerinin kısas yerine diyet alabilmeleri için katilin rızâsının şart olduğunu
bildirmektedir.

Şayet bir kişiyi, birkaç kişi öldürürse İmâm Şafiî, Ahmed b. Hanbel ve İshak b.
Raheveyh'e göre maktulün velisi istediğinden diyet alır, istediğini Öldürür. Eğer
maktulün birden fazla velisi (kısasa hak sahibi) olsa ve bunların bir kısmı çocuk olsa
veya gaib olsa İmâm Şafiî, Ebû Yûsuf, Muhammed, Ahmed b. Hanbel ve İshak b.



Raheveyh'e göre gaib olan gelinceye ve çocuk büyüyünceye kadar hazır olan büyükler
kısas isteyemezler. İmam Ebû Hanife ve İmâm Mâlike göre ise küçüklerin büyümesini
beklemeden, büyüklerin kısas yapma hakları vardır. Eğer maktulün velilerinden bir
kısmı kısas istese, bir kısmı da diyet istese, kısas uygulanmaz, ceza diyete dönüşür.
Katil, kısastan ve diyet ödemeden ölse cumhura göre maktulün varisleri, katilin
varislerinden diyet alırlar. Çünkü maktulün varisleri, kıyasla diyet arasında
muhayyerdirler. İmâm Ebû Hanifeye göre; esas ceza kısas olduğu için bu durumda
maktulün varisleri katilin varislerinden diyet alamazlar.

b) Hadis-i Şerifte zimmi veya rrtüste'mfen ayırımı yapılmadan, ğayr-i müslim birisini
öldüren bir müslümanm öldürülmeyeceği belirtilmektedir. Ulemânın cumhurunun
görüşü de bu istikâmettedir. Hanefılere göre ise eğer müslüman bir zimmiyi amden
öldürürse kısas olarak öldürülür. Müste'meni öldürmesi durumunda ise öldürülmez.
Şa'bî ve İbrahim en-Nehâî'ye göre müslümanm öldürdüğü gayr-i muslini ehl-i
kitaptansa yani yahûdi veya hıristiyansa müslümana kısas uygulanır. Mecûsî ise
[411

öldürülmez.

5. Diyet Aldıktan Sonra Katili Öldürenin Durumu