Narrated Rafi' ibn Khadij:

Rafi' had cultivated a land. The Prophet (ﷺ) passed him when he was watering it. So he asked him: To whom does the crop belong, and to whom does the land belong? He replied: The crop is mine for my seed and labour. The half (of the crop) is mine and the half for so-and-so. He said: You conducted usurious transaction. Return the land to its owner and take your wages and cost.

(3402) RâfT b. Hadîc'ten rivayet edildiğine göre;

O bir araziyi ekmişti, tarlayı sularken kendisine Rasûlullah (s. a) uğrayıp:
"Ekin kimin, tarla kimin?" diye sordu.Râfı':

Tohumum ve emeğim karşılığında benim ekinim; yarısı benim, yarısı da filan
oğullarının, karşılığını verdi.
Bunun üzerine Rasûlullah (s. a):

T2491

"Ribâ muamelesi yaptınız, araziyi sahibine ver, sen de ücretini al" buyurdu.
Açıklama

Tamamı RâfT b. Hadîc'in hadislerinden teşekkül eden bab bu rivayetle son
bulmaktadır. Görüldüğü gibi, hadisin rivayetleri arasında oldukça önemli farklılıklar
var. Hz. Peygamber'in müzâraayı menettiğine dair haberi, bazı rivayetlere göre Râfi'in
amcaları kendisine söylemişler, bazılarına göre bizzat kendisi duymuştur. Bu rivayete
göre ise ortakçı çiftçi bizzat Râfi'in kendisidir. Ayrıca hâdisenin sunuluşu da rivayetler
arasında oldukça farklıdır. Bu durumu gözönüne alan âlimler hadisin muzdarip
olduğunu söylerler.

Avnü'l-Ma'bûd ve Bezlü'l-Mechûd'da, Fethu'l-Vedûd'dan naklen şöyle denilmektedir:
"Râfi'in hadisinin muzdarib olduğu, dolayısıyla onun terk edilip Hay-ber hadisine
dönmenin gerekli olduğu söylendi. "Hayberlilerin âmili çıkan malın yansını Hz.
Peygamber'e getirdi. Bu mahsulün içerisinde hurma ve ekin de vardı." Bu hadis,
müzâraanm caiz olduğuna delildir. Ahmed b. Han-bel ve Hanefî âlimlerimizden Ebû
Yusuf ve Muhammed böyle demişlerdir. Birçok âlim ise, mutlak olarak veya müzâraa
müsâkata tabi olmadığı zaman da yasak olduğunu söylerler."

Yine Avnü'l-Ma'bûd'un ifadesine göre; Aliyyül-Kârî, Hanefî mezhebinde fetvanın Ebû
Yusuf ve Muhammed'in görüşüne göre olduğunu söyler.

Nevevî; müzâraayı caiz görenlerin, onu nehyeden hadisleri iki şekilde te'vil ettiklerini
bildirir:

a) Ark kenarlarından veya belli bir kısımdan kalkacak mahsûl karşılığında kiraya
vermek.

b) Bu hadislerdeki nehiy, tenzîhen mekruha ve arazinin karşılıksız olarak iare yoluyla
ektirilmesine hamledilir.

Avnü'l-Ma'bûd'da; hadisler arasında uygunluk sağlamak için bu iki te'vilin veya
birisinin yapılmasının şart olduğu söylenir. Nitekim Buharı ikinci te'vili yapmıştır.
£2501



32. Sahibinin İzni Olmadan Bir Araziyi Ekmek