Yazid ibn Hurmuz said: Najdah wrote to Ibn Abbas asking him about such-and-such, and such-and-such, and he mentioned some things; he (asked) about a slave whether he would get something from the spoils; and he (asked) about women whether they used to go out (on expeditions) along with the Messenger of Allah (ﷺ), and whether they would be allotted a share, Ibn Abbas said: Had I not apprehended a folly, I would not have written (a reply) to him. As for the slave, he was given a little of the spoils (as a reward from the booty); as to the women, they would treat the wounded and supply water.

(3083) ssa'b b. Cessâme'den (rivayet olunduğuna göre) Rasû-lullah sallallahü aleyhi
vesellem,(Bir yeri)"koru (ilan etme hakkı) ancak Allah'- ve Rasûlü'ne aittir."
buyurmuştur, lbn-i Şahib der ki: Bana ulaştığına t 're Rasûlullah (s.a)Ennaki denilen



T4871

yeri koru ilan etmiştir.

Hashraj ibn Ziyad reported on the authority of his grandmother that she went out with the Messenger of Allah (ﷺ) for the battle of Khaybar. They were six in number including herself.

(She said): When the Messenger of Allah (ﷺ) was informed about it, he sent for us. We came to him, and found him angry.

He said: With whom did you come out, and by whose permission did you come out?

We said: Messenger of Allah, we have come out to spin the hair, by which we provide aid in the cause of Allah. We have medicine for the wounded, we hand arrows (to the fighters), and supply drink made of wheat or barley.

He said: Stand up. When Allah bestowed victory of Khaybar on him, he allotted shares to us from spoils that he allotted to the men. He (Hashraj ibn Ziyad) said: I said to her: Grandmother, what was that? She replied: Dates.

(3084) a'b b. Cessâme'den demiştir ki: Peygamber (s. a) "Nakı" denilen yeri koru ilan
etmiş ve:

[4881

"Koru (ilan etme hakkı) ancak aziz ve celil olan Allah'a aittir." buyurmuş.
Açıklama

"Hima" lügatte; menetmek, korumak ve uzaklaştırmak ma-nalarma gelir. Istılahta ise:
Ölü araziden devletin veya bir kasaba halkının ve hayvanlarının istifadesi için terk
ve tahsis edilen, meralar, umumi yollar, pazar yerleri gibi yerlere denir.
İmam Şafiî'ye göre; metinde geçen "Koru (ilan etme hakkı) ancak Allah'a aittir" sözü
iki manaya gelir.

1. Hiçbir kimsenin bir yeri müslümanlar için koru ilân etmeye hakkı yoktur. Bu
ihtimale göre, müslümanlar için Hz. Peygamber'in tayin ettiği otlaklardan başka otlak
yoktur. Hz. Peygamber'den sonra idareciler, herhangi bir yeri koru veya otlak ilan
edemezler.

2. Bir yeri koru ilân ve tayin etmek ancak Hz. Peygamberin ve ondan sonra onus
yerine gelen devlet başkanlarının hakkıdır.

Hafız İbn Hacer'in Fethu'l-Bari isimli eserindeki açıklamasına göre, birinci ihtimal
hadisin zahirine daha uygun olmakla beraber, Şafiî alimleri i-kinci ihtimali tercih
etmişlerdir. Şafıîlerden bazıları da bu meselede mülki amirlerin de devlet başkanları
durumunda olduklarını söylemişlerdir. Ancak yetkililerin bu haklarını kullanmaları,
halkın umûmi menfaatiyle kayıtlıdır. Halkın zararı söz konusu olduğu zaman bu
haklan kaybolur.

Cahîliyye döneminde, güçlü kimseler bir yere vardıkları zaman orada bulunan en
yüksek tepeye bir köpek çıkarıp onu uluturlardı. Köpeğin bu uluması tepenin dört
tarafından nerelere kadar ulaşırsa, orayı kendisi için koru ilân eder, başkaları da
oradan faydalanamazdı.

Hz. Peygamber bu hadis-i şeriflerde cahiliyye araplarmm pazu kuvvetine dayanan, bu
koru ilân etme adetlerini yıkmıştır.

İslâmiyet'in kabul ettiği koru anlayışına göre, köylerde ve kasabalarda tayin edilen bu
korular hukuki bir hüviyet kazanmış ve herkesin faydalanabileceği yerler haline
gelmiştir.

Bu mevzuda imam Ebû Yusuf "Birköye ait olduğu bilinen meranın o köyün olduğunu"
söyler. "Ancak bu meranın ot ve suyunu başkalarına yasak edemezler. Oranın otları
satılmaz ve başkalarının hayvanlarına da para, ile otlattırılmaz. Şu kadar var ki
hayvanlarına zarar veriyorsa başka hayvanların gelmesini engelleyebilirler." demiştir.
r4891

İmam Mâlik (r.a)'e göre, bir kimsenin ölü araziyi ihya etmesi caiz görülürken,
bir kimsenin ölü bir araziyi kendi şahsı için koru ilân etmesinin yasaklanmasına
bakarak, bu iki mesele arasında bir çelişki olduğunu zannetmek doğru değildir. Çünkü
ihya edilmesine izin verilen ölü araziden maksat, halihazırda hiç kimseye faydası
olmayan boş arazidir. Koru ilan edilen arazi ise halihazırda hayvanların ve insanların
işine yarayan otlak arazidir. Bu arazi herne kadar sahipsiz olduğu için ölü arazî ise de



mevcut haliyle harhangi bir emek ve masraf gerekmeden kendisinden faydalanmak
mümkün olduğundan ölü araziden farklıdır.

Metinde geçen "koru (ilan etme hakkı) Allah'a ve Rasûlüne aittir." sözü, Hz.
Peygamber'in kendi şahsı için bir yeri koru ilân etmesinin caiz olduğunu ifade
etmektedir.

Fakat Hz. Peygamber bu hakkım kullanmamış, Ancak: Naki' denilen ve Medine'ye
sekiz mil mesafede bulunan sulak bir yeri müslümanlarm faydalanması ve cihad için
beslenen atlarla zekat develerinin otlaması için koru ilan etmekle yetinmiştir.
İmam Şafiî'ye göre, Hz. Peygamber'in bir yeri kendi şahsı için koru ilan etmesinin caiz
oluşu, bu koruyu ilan etmesinin o beldenin hayvan besleyen halkına zarar
vermemesine bağlıdır. Eğer bu durum meraların az olması sebebiyle oranın
hayvanlarına zararlı oluyorsa o zaman bu cevaz ortadan kalkar.

Hz. Peygamber'den sonra gelen devlet reislerinin kendileri için bir yeri koru tayin
etmeleri asla caiz değildir.

Ancak onların, bir yeri umumun yararı için koru ilan etmelerinin caiz olup olmayacağı
konusunda âlimler ihtilafa düşmüşlerdir. Bazıları onların da bir yeri koru etmelerinin

r4901

caiz olduğunu söylerken bazıları bunun caiz olmadığım söylemişlerdir.
38-40. Rikaz (Ve Rikazın) Hükmü